معرفی انواع الیاف

هنگام خرید لباس، باید چهار مورد را در نظر گرفت: ظاهر، راحتی، اندازه و قیمت. جنس و کیفیت الیاف پارچه تاثیر مهمی در راحتی لباس دارد و به همین جهت، قصد داریم در اینجا راهنمای کوتاهی در باب معرفی انواع الیاف ارائه دهیم. با توراندخت همراه باشید :)

الیاف به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• الیاف طبیعی (Natural): الیاف طبیعی همان گونه که از نام آن‌ها پیداست از مواد اولیه طبیعی مانند ابریشم، پشم، پنبه و کتان تولید شده‌اند.

• الیاف مصنوعی (Synthetic): برای ساخت انواع پارچه های مصنوعی از مواد شیمیایی و حلال های متعددی استفاده می شود. در فرآیندی به نام پلیمریزاسیون، الیاف مشتق شده شیمیایی برای ایجاد پارچه به یکدیگر متصل می شوند.

الیاف طبیعی

به طور کلی، الیاف طبیعی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• الیاف گیاهی مانند کتان، سیسال، پنبه

• الیاف حیوانی مانند پشم و ابریشم

نکته مهم اینکه، لباس با الیاف طبیعی، مواد شیمیایی کمی دارد. می دانیم که هنگامی که از محصولات مراقبت از بدن و لوازم آرایشی استفاده می کنیم، درصدی از آنچه ما روی پوستمان قرار داده ایم به جریان خون منتقل می شود. اگر لباس ها با مواد شیمیایی تولید شوند و سپس آن ها را بر روی پوست خود قرار دهیم، آیا پوست ما برخی از مواد شیمیایی را جذب نمی کند؟!

بسیاری از افراد به دلیل بافت سبک و راحتی ای که الیاف طبیعی دارند، آن را انتخاب می کنند و به استفاده از البسه با الیاف طبیعی علاقمند هستند.

پوشاک تهیه شده از الیاف طبیعی ضمن حفاظت از محیط زیست، احساس راحتی و آرامش را برای فرد به همراه دارند. البسه تهیه شده از مواد طبیعی مانند پشم و پنبه علاوه بر حفظ بهداشت فردی از حیث وزن بسیار سبک هسنتد. چروک‌پذیری البسه ساخته شده از مواد طبیعی از مواردی است که مصرف کنندگان عموماً از آن گله‌مند هستند؛ اما با توجه به ویژگی‌های این مواد در برابر دمای بدن و حرارت محیط اطراف و همچنین تاثیر آن‌ها در حفظ بهداشت فردی، استفاده از این پوشاک را ترجیح می‌دهند.

الیاف طبیعی در شرایط مختلف از خود رفتارهای متفاوتی نشان می‌دهند. این الیاف هنگام سرما منقبض شده و مانع عبور جریان هوا از میان مولکول‌های خود می‌شوند، بدین ترتیب گرما ایجاد می‌شود. همین الیاف خاصیت خنکی هم دارند؛ زیرا هنگام گرما منبسط می‌شوند که باعث عبور جریان هوا از میان مولکول‌های آن می‌شود.

پنبه

(لازم به ذکر است که الیاف پنبه در کشور ما ایران به اشتباه با نام الیاف نخی شناخته می‌شود)

• ویژگی‌ها: الیاف پنبه رطوبت طبیعی بدن را جذب کرده و سپس تبخیر می‌کند. پنبه پیش از آن که مرطوب شود قابلیت جذب رطوبت معادل 1.5 برابر وزن خود را داراست. این پارچه در برابر حرارت محیط، بدن را حفاظت می‌کند و در تماس با پوست ملایم است. پارچه پنبه‌ای ضد آلرژی است و برای افرادی که حساسیت‌های پوستی دارند، بسیار مناسب است،

• نگهداری: جهت شستشوی الیاف پنبه بهتر است از مایع شوینده حاوی نرم کننده استفاده شود. این لباس‌ها را می‌توان در ماشین لباسشویی شست اما بهتر است آن‌ها را به صورت پشت و رو داخل ماشین قرار داد تا در اثر سایش به بدنه رنگشان تغییر نکند. دمای آب نباید بیش از 35 درجه تنظیم شود. تابش مستقیم نور آفتاب به رنگ البسه پنبه‌ای آسیب رسانده و موجب از بین رفتن زیبایی لباس می‌شود.

کتان

(امروزه در صنعت مد، از واژه‌ی لینن (Linen) نیز برای پارچه‌های کتان استفاده می‌شود. لینن همان الیاف طبیعی کتان است که به‌دلیل بافت لطیف‌تر و ظاهر مات خود، دوباره محبوبیت یافته است.)

• ویژگی‌ها: کتان از قدیمی‌ترین الیاف و منسوجات در دنیا است. مقاومت کتان از پنبه بیشتر است و در برابر پوسیدگی بسیار مقاوم است.

• نگهداری: بهتر است به جای تا کردن از روش رول کردن استفاده کرد یا البسه را آویزان کرد. چروک این پارچه‌ها به راحتی با اتو باز می‌شود. به همین علت بهتر است وقتی پارچه مرطوب است آن را اتو کرد. اگر چه این محصولات با دوام هستند، بهتر است برچسب‌های روی البسه خوانده شود و حلال مناسب برای شستشوی آن را پیدا کرده تا خطر آسیب را به حداقل برسد.

پشم

• ویژگی‌ها: پشم از موی گوسفند به دست می‌آید و یکی از قدیمی‌ترین الیاف طبیعی مورد استفاده در لباس است. این الیاف خاصیت عایق حرارتی بالایی دارد؛ در هوای سرد، گرما را حفظ می‌کند و در هوای معتدل، دما را تنظیم می‌کند. پشم رطوبت را تا حدود ۳۰ درصد وزن خود جذب می‌کند بدون آنکه احساس خیسی ایجاد کند. خاصیت ارتجاعی طبیعی آن باعث می‌شود پارچه‌های پشمی دیر چروک شوند و پس از فشرده شدن به شکل اولیه بازگردند.

• نگهداری: لباس‌های پشمی به شستشوی ملایم نیاز دارند. بهتر است با آب سرد و شوینده‌ی مخصوص پشم (Wool Shampoo) شسته شوند. از پیچاندن یا چلاندن لباس باید پرهیز کرد تا الیاف تغییر شکل ندهند. خشک کردن در سطح صاف و به دور از نور مستقیم آفتاب توصیه می‌شود.

ابریشم

• ویژگی‌ها: ابریشم از پیله‌ی کرم ابریشم تولید می‌شود و یکی از لطیف‌ترین و لوکس‌ترین الیاف طبیعی به شمار می‌رود. سطح صاف و براق آن نور را بازتاب می‌دهد و در تماس با پوست، حس خنکی و لطافت ایجاد می‌کند. ابریشم در عین ظرافت، استحکام قابل توجهی دارد و به خوبی رنگ می‌پذیرد. این الیاف به‌طور طبیعی ضد آلرژی است و خاصیت تنظیم دما دارد؛ یعنی در تابستان خنک و در زمستان معتدل است.

• نگهداری: لباس‌های ابریشمی بسیار ظریف‌اند و باید با احتیاط شسته شوند. بهتر است شستشو با دست و آب سرد انجام شود و از مواد شوینده‌ی ملایم بدون آنزیم استفاده گردد. اتو کردن در دمای پایین و در حالی‌که پارچه کمی مرطوب است انجام می‌شود. برای جلوگیری از کدر شدن رنگ، نباید ابریشم را در معرض نور مستقیم آفتاب قرار داد. توصیه می‌شود لباس‌های ابریشمی در حالت آویزان و درون کاور پارچه‌ای نگهداری شوند.

الیاف مصنوعی

الیاف مصنوعی از ترکیبات شیمیایی و مشتقات نفتی ساخته می‌شوند. در فرآیندی به نام «پلیمریزاسیون»، مولکول‌های کوچک به یکدیگر متصل می‌شوند و زنجیره‌هایی بلند به نام پلیمر تشکیل می‌دهند. از این پلیمرها، رشته‌های نازکی تولید می‌شود که به صورت پارچه در می‌آیند. این نوع الیاف در قرن بیستم تحولی بزرگ در صنعت پوشاک ایجاد کردند؛ زیرا سبک، بادوام و مقرون‌به‌صرفه‌اند. در ادامه، مهم‌ترین انواع الیاف مصنوعی مورد استفاده در پوشاک معرفی شده است.

پلی‌استر (Polyester)

پلی‌استر متداول‌ترین الیاف مصنوعی در جهان است. این الیاف بسیار بادوام، سبک، مقاوم در برابر چروک و سریع‌خشک هستند. لباس‌های پلی‌استری به مراقبت کمی نیاز دارند و اغلب با الیاف طبیعی مانند پنبه ترکیب می‌شوند تا تهویه‌ی بهتری داشته باشند. در سال‌های اخیر، پلی‌استر بازیافتی (rPET) نیز برای کاهش اثرات زیست‌محیطی رواج یافته است.

نایلون (Nylon)

نایلون یکی از نخستین الیاف مصنوعی است که وارد صنعت نساجی شد. این ایاف در برابر کشش، سایش و رطوبت مقاومت بالایی دارد. به همین دلیل در تولید جوراب، لباس‌های ورزشی و بارانی کاربرد زیادی پیدا کرده است. نایلون با وجود مقاومت بالا، تهویه‌ی ضعیف‌تری نسبت به پنبه دارد.

آکریلیک (Acrylic)

آکریلیک الیافی سبک، نرم و گرم است که از نظر ظاهری و بافت، شباهت زیادی به پشم دارد. این الیاف در برابر بید و کپک مقاوم است و در تولید پلیور، شال و کلاه بافتنی به‌کار می‌رود. عیب آن این است که دوام حرارتی کمتری دارد و ممکن است در برابر حرارت زیاد تغییر شکل دهد.

اسپندکس (Spandex) یا لایکرا (Lycra)

اسپندکس الیافی بسیار کشسان است که تا پنج برابر طول اولیه‌ی خود کش می‌آید و دوباره به حالت اولیه بازمی‌گردد. به دلیل همین خاصیت، در تولید لباس‌های ورزشی، شلوارهای جذب (leggings) و لباس زیر استفاده می‌شود. ترکیب اسپندکس با الیاف دیگر، آزادی حرکت و راحتی بیشتری به لباس می‌دهد.

میکروفایبر (Microfiber)

میکروفایبر در واقع نوعی پلی‌استر یا نایلون با قطر بسیار نازک است؛ نازک‌تر از موی انسان. این الیاف سطحی نرم و لطیف دارند و در عین حال مقاوم در برابر لکه و آب هستند. لباس‌های میکروفایبری سبک و بادوام‌اند و معمولاً در پوشاک ورزشی یا بادگیرها استفاده می‌شوند.